Razvitak horoskopske, matematičke astrologije je, relativno, kasnog istorijskog datuma. Sve do kraja prehrišćanske ere matematika i astronomija bile su relativno nerazvijene pa su i metode izračunavanja mundanih kuća bile, jednako tako, neprecizne i ne uvek tačne. Precizniji proračuni javljaju se tek negde oko Ptolomejevog doba. Veruje se da se astrologija mundanih kuća, zemaljska podela Zodijaka i ekliptike, razvila u ranom helenskom periodu. Prva podela iz koje su se kasnije razvile ostale, složenije, podele bio je mudani kvadrantni sistem koji se u teoriji još naziva "sistem centra" ili "kardines sistem". Dakle, prvi matematički horoskopi sadržali su četiri mundana dela karte omeđena sa četiri nebeske tačke. Prva tačka jeste tačka ekliptike koja se diže iznad horizonta u vreme astrološkog ispitivanja, druga se tačka nalazi tamo gde meridijan (luk longitude koji prolazi kroz posmatračev zenit) seče ekliptiku, treća tačka pada tamo gde ekliptika zalazi i četvrta stoji direktno suprotna drugoj, dakle, na stepenu gde druga polovina meridijana seče drugu polovinu ekliptike. Prva se u to vreme nazivala horoscopus, druga je i danas poznata kao medium caeli, treća se nazivala ovois, latinski occasus, i četvrta je današnji imum caeli. Prvi horoskopi funkcionisali su kratko u okviru ova četiri mundana dela i o ovome ima reči u jednom starom hermetičkom delu, u glavi XXIV gde stoji: "O četiri četvrtine osobe i o tome kako možete spoznati četiri čovekova doba po osnovu njegovog rođenja. Početak je horoskop (ascendent). Od njega do medium caelija je istočna, muška četvrt i ova četvrt označava prvo doba života. Od stepena mc-a do occasusa stoji ženska i meridijanska četvrtina koja pokriva srednje doba. Naziova se još i južni, meridijanski kvadrant. Treća četvrt prostire se od occasusa do donjeg meridijana i to je muška četvrt koja simbolizuje prvu starost. Poslednja četvrt od ic-a do ascendenta je severna i ženska i označava krajnju i iznurenu starost". ("Istorija zapadne astrologije", Džim Tester, Prosveta, 1996, Beograd). Rana astrologija je vrlo kratko delovala u okviru ove četiri celine pa su se oblasti života raspoređivale prema prirodnoj simbolici planeta koju i danas poznajemo. Planete su zamenjivale današnje kuće u svojoj osnovnoj simbolici. U istom delu dalje se kaže: "Ako je Mesec u ascendentu, a Venera u četvrti zalaska, a Mars u mc-u, onda će se roditi dete ropkinje ili neke osobe nižeg društvenog položaja..." Zanimljivo je to da bi, po ovom principu, i danas mogli da tumačimo sve vrste horoskopa gde kavadranti označavaju doba života, a planete sve ostalo. Ova primarna i velika uloga planeta zadržala se u onome što nazivamo njihovim prirodnim vladarstvima, nasuprot njihovim mundanim dispozicijama. Venera je pokrivala brak, Mesec telesnu kondiciju i vitalnost, Sunce aktivni princip afirmacije i vladanja, Mars ratnički duh i sklonost poslu i stvaranju, Jupiter ekspanziju, novac, beneficije, Saturn restrikcije, starost itd. Jednostavnim pregledom odnosa unutar četiri kvadranta između planeta tumačila se i horoskopska karta.
Kvadritopos
Posle kvadritoposa na istorijsku scenu u Hiparhovo doba stupa oktatopos, mundani sistem osam kuća, koji se dobijao prostom podelom svakog kvadranta na dva dela tako da svaka kardinalna tačka ima dve kuće, jednu koja se diže pre nje u pravcu primarne rotacije i jednu koja izlazi posle. Značenja tih kuća su ista kao i danas, što znači da se interpretacija horoskopa završavala sa VIII kućom. Oblasti koje danas pripadaju IX, X, XI i XII polju bile su pokrivane kroz prirodnu simboliku relevantne planete i njihovu pripadajuću kuću prema haldejskom redu. Počinjalo se sa Saturnom (ascendent, prirodno vladarstvo prema astronomskom redosledu) i završavalo sa istim pa je svaka planeta imala po jednu kuću osim Saturna koji je dobijao dve, obzirom da je njegova ontološka simbolika vezana za početak vremena, rođenje i smrt , zavisno od verovanja. Ovaj sistem, po mom skromnom mišljenju, uopšte nije bio posledica nerazvijenosti matematičke astrologije već pre logička odluka tadašnjih astrologa da mundane kuće ne povezuju sa zodijačkim znacima već planetama što je, zapravo, vrlo ispravno ukoliko uvek na umu imamo činjenicu da je Zodijak simbol vanvremenskog u cijem idejnom okviru kruže nosioci vremena, planete. Mundane kuće, kako im samo ime kaze, su svetovne i, kao takve, jednako vremenske. Da nije tako, vreme ne bi ni bilo konstanta u formuli za njihovo izračunavnja. Dakle, savršena logika prvih mislilaca koji mundana polja dovode u vezu sa planetama počinjući sa Saturnom i zatvarajući krug sa istim. Mundane kuće su suštinski pokretni, a prividno fiksni okvir u kojem se jednako tako prividno kreće suštinski nepokretna zodijačka sfera. Crtanjem planeta prema haldejskom redosledu u kvadrantni dijagram (takvi su bili prvi) oktatopos postaje besprekorno jasan. I danas, praktično, svoj horoskop možete prebaciti u ovu mundanu formu sa svim mogućim varijacijama što se mundanog sistema tice. U to vreme, oko dva veka p.n.e. znak ascendenta pripadao je ceo prvoj kući. Polovina drugog znaka je bila granica između I i II kuće koja se prostirala do ic-a gde je počinjala treća (četvrti znak od znaka ascendenta) i ona se prostirala do polovine petog znaka gde je startovala IV po redu do occasusa sa kojom je počinjala V sve do polovine osmog znaka od ascendenta gde počinje VI. Od destog znaka od ascendenta, koja pokriva taj i polovinu narednog znaka, upisuje se VII kuća. Od druge polovine jedanaestog znaka od ascendenta do znaka ascendenta prostirala se VIII kuća. III kuća octatoposa, IV današnja, pokrivala je putovanja i braću, recimo. VII je bila i kuća braka i kuća afirmacije. Kuću jednostavno dovodimo u vezu sa simbolikom planete prema haldejskom poretku pa tako IV oktatoposa pokriva sve iz solarnog domena ozbirom da je Sunce četvrto u poretku (to je i otac, ali i svetovna afirmacija). V nosi ista značenja kao i danas ozbirom na Venerino mesto u krugu, VI je pripadala Merkuru, dakle medicini, bolestima, ali i intelektu, VII Mesecu, braku i delimično profesiji, VIII tajnim neprijateljima, smrti, najvecim životnim nedaćama, u skladu sa Saturnovom simbolikom. Druga kuća je pripadala Jupiterovoj simbolici, novcu, beneficijama, imovini itd. Ostatke oktatoposa možemo u naznakama pronaći kod nekih poznijih astrologa koji su primenjivali, uglavnom, samo sistem XII kuća. Na jedan takav primer nailazimo u VIII knjizi Matezisa od Firmika Materna u poglavlju "O VIII kuća" gde prvu kuću naziva vita (život), drugu lucrum (dobitak), treću fratres (braća), četvrtu parentes (roditelji), petu filii (deca), šestu valetudo (zdravlje), sedmu coniunx (supruga) i osmu mors (smrt).
Oktatopos
Posebno zanimljivi primer ostatka oktatopos sistema nalazimo i kod Kalpepera u "Astrološkim prosuđivanjima bolesti" kada govori o dekumbiturama osam kuća nasuprot, u to vreme, rasprostranjenim dekumbiturama 16 kuća (heksakaidekahedroni). Za oktatopos sistem sam kaže da ga je koristio Hipokrat i posle njega Galen. Dekumbiturna karta pravi se za trenutak početka bolesti, prvih simptoma ili prvog obraćanja lekaru, odnosno, prvog pregleda. I kuća počinje na onom stepenu i minutu longitude na kojem se nalazi Mesec u to vreme. Prvoj i svakoj narednoj kući pripada 45 stepeni od startne lunarne pozicije u zodijačkom smeru tako da svaka od osam kuća, zapravo, predstavlja polovinu jedne lunarne faze. Početak III kuće, odnosno, 90. stepen od lunarnog početka, predstavlja prvu kriznu tačku koju posebno valja proceniti prema aspektima i eventualnoj vezi sa vladarem VIII ili IV polja, Mesečevom ubrzanju/usporavanju, promeni latitude ili vezi odnosnog stepena sa nekom bitnom nekretnicom. Druga kritična faza pada na 180 stepeni od Mesečevog starta, a treća posle narednih 45 stepeni. Ukoliko se bolest ne okonča do lunarnog povratka ista iz akutne prelazi u hroničnu (dugotrajnu) fazu kada se oktatopos dekumbitura prebacuje sa lunarne na solarnu poziciju na početku novog lunarnog ciklusa. Solarna dekumbitura tumači se na isti način kao i lunarna s tim sto se posmatra primarno Sunce, a ne Mesec.
Autor: Nataša Karalić Koprivica
